سوسن پاکدل
آتش سوزی اخیر در جنگل های رشت، سیاهکل، لاهیجان، صومعه سرا، لنگرود و … بنا به گفته مسئولان محلی باعث تخریبی بین ۴۰ تا ۸۵ هکتار از اراضی جنگلی و مراتع این منطقه شده است. براساس همین گفته ها، ۳۱ حریق در عرض ۲۴ ساعت به صورت متوالی در جنگل های ارزشمند این بخش از کشور همچنین علف زار و نیزارهای آن اتفاق افتاده که علت وقوع بیش از ۸۰ درصد آنها خطاهای انسانی بوده و البته وزش باد گرم شرایط خطرآفرین آن را تشدید کرده است ضمن اینکه نبود تجهیزات و امکانات کافی مانند هلیکوپتر در اداره کل منابع طبیعی استان وضعیت اطفاء حریق را بغرنج تر کرد
بنا به حافظه زیست محیطی موجود، معمولا هر چند ماه یکبار شاهد آتش سوزی های مهیب و دردناک در جنگل های نواحی مختلف کشور اعم از زاگرس، جنگل های بیابانی نواحی خشک و نیمه خشک، جنگل های منطقه گرمسیری و نیمه استوایی خلیج فارس و دریای عمان و بالاخره جنگل های بسیار ارزشمند هیرکانی کاسپینی و ارسباران هستیم. کما اینکه هنوز خاطره آتش سوزی پر دامنه و ویرانگر زاگرس که بنا به قول کارشناسان به احتمال ۹۰ درصد، عامل آن آتش سوزی نیز انسانی بوده از ذهن طبیعت دوستان پاک نشده، ضمن آنکه باز به دلیل نبود امکانات کافی جهت مهار آتش، از بین رفتن درخت های بلوط‌کهنسال زیادی در پهنه های جنگلی استان کهگیلویه و بویراحمد خبر سازشده بود.
- ۳۱ حریق در عرض ۲۴ ساعت به صورت متوالی در جنگل های گیلان اتفاق افتاده که علت ۸۰ درصد آنها خطاهای انسانی بود. وزش باد گرم و کمبود تجهیزات اطفاء حریق نیز مساله را بغرنج تر کرد
لذا، نه خبر آتش سوزی خبر جدیدی است و نه ظاهرا کسی در صدد اقدامی جدی در حفظ بقایای این پدیده های مهم زیست محیطی است چرا که هنوز خبر آتش سوزی ها جنگل ها و تخریب و نابودی درختان، گاه و بی گاه در صدر اخبار کشور قرار گرفته، چند روزی موجبات، خشم و ناراحتی دوستداران محیط زیست و ابراز ناتوانی مسئولان ستادهای بحران منطقه و سازمان های اطفای حریق شده، سپس به آرامی به فراموشی سپرده می شود تا آتش سوزی بعد!
بنابراین، در شرایطی شاهد وقوع آتش سوزی های ممتد در جنگل های هیرکانی استان گیلان هستیم که مساحت چند میلیون هکتاری آن طی سال های اخیر به حدود ۶۰۰ هزار هکتار رسیده و این در حالی است که غیر از وقوع آتش سوزی، کنش های مخربی همچون چرای مفرط دام و قطع بی رویه درختان به منظور مقاصد اقتصادی و ساخت و سازهای غیر مجاز، بر سرعت کاهش مساحت این سبز اندامان حیات ساز، می افزاید.
- جنگل های هیرکانی که جزء قدیمی ترین جنگل های دنیا با ۸۰ گونه درختی کم نظیرچون لیلکی، لرگ، انجیری و سفید است، در سال ۱۳۵۵ از سوی یونسکو به عنوان منطقه حفاظتی و ذخیره گاه معرفی شد.
بر اساس اطلاعات موجود، جنگل های هیرکانی که جزء قدیمی ترین جنگل های دنیا با ۸۰ گونه درختی کم نظیر چون لیلکی، لرگ، انجیری و سفید است، در سال ۱۳۵۵ از سوی یونسکو به عنوان منطقه حفاظتی و ذخیره گاه معرفی شد.
اما از همین جنگل امروزه جز مساحت اندکی که به صورت ذخیره گاه جنگلی، پارک جنگلی و اثر طبیعی ملی اداره می شود، بقیه قربانی سیاست تغییر کاربری به اراضی مزروعی، احداث ساختمان ها، برج ها، تاسیسات مسکونی و صنعتی شده اند که همین امر موجب حضور مفرط و پر تردد انسان ها در منطقه و در نتیجه تهدید حیات اندک جنگل های باقی مانده شده است.
جنگل های هیرکانی با طول عمر بیش از ۳۰ میلیون سال شاهد تغییرات اقلیمی بوده اند و امروزه به عنوان تنهایادگاری از ان عظمت باشکوه ، بخشی از خاک کشور ما در گیلان و مازندران همچنین قسمت کوچکی را در خاک کشور آذربایجان با گونه های مختلفی چون بلوط، مازو، افرا، پلت، راش، ممرز، نمدار و … پوشش داده اند بنا بر گزارش های موجود، در مواردی سبز قامتان مازو و افرا گاه با ارتفاع بالای ۶۰ متر، حتی در فضاهای شهری و خانه باغ های قدیمی با سن بالای ۷۰۰ سال نیز در استان های شمالی کشور خودنمایی می کنند تا جایی که برخی از سوی وزارت میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثر طبیعی به ثبت رسیده اند کما اینکه جنگل های حاشیه دریای خزر، محسور به کوهستان‌های اطراف، شرایط اقلیمی خاصی را برای حیات انواع گونه‌های گیاهی و حیوانی منحصر به فردی فراهم کرده که در جنگل های سایر نقاط جهان دیده نمی‌شود و متاسفانه امروزه بسیاری از آنها در جهان منقرض شده‌اند. و این خود بدین معنی است که هنوز این ذخایر ژنتیکی طبیعی، پتانسیل لازم برای ایفای نقش ریه حیات و جلوه های زیبایی شناختی طبیعی را داشته، قادر به حفظ بقا خود هستند مگر اینکه عوامل انسانی با جهل،منفعت طلبی و آزمندی، کمر به نابودی آنها نبندند.
- ذخایر ژنتیکی طبیعی، پتانسیل لازم برای ایفای نقش ریه حیات و جلوه های زیبایی شناختی طبیعی را داشته، قادر به حفظ بقا خود هستند مگر اینکه عوامل انسانی با جهل، منفعت طلبی و آزمندی، کمر به نابودی آنها نبندند.
اما ظاهرا گوش شنوایی برای شنیدن زنگ خطر نابودی این خطه سبز و ارزشمند طبیعی وجود ندارد که در این صورت، می توان احتمال داد به زودی شاهد گسستگی چرخه حیات انواع گونه های زیست محیطی در این منطقه و در نهایت از بین رفتن عوامل استمرار حیات انسانی باشیم چرا که علی رغم همه حساسیت ها و ضرورت حفظ این بازماندگان دوره ژوراسیک، هر روز شاهد سهل انگاری ها و تخریب های تعمدی در نابودی نوارسبز شمالی کشور هستیم که از دهشتناک ترین همه این رویدادها، می توان به آتش سوزی های ممتد در هر سال اشاره کرد تا جایی که حتی در تابستان سالجاری آتش سوزی عظیم در تالاب انزلی نیز خبرساز شده بود. حادثه ای که در نتیجه آن بیش از ۱۵ هکتار از این تالاب در آتش سوخت در حالی که به دلیل موقعیت زیست محیطی و مامن بودن برای پرندگان بومی و مهاجر و همچنین محیط تخم ریزی آبزیان از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و این ورای آن است که این تالاب طبیعی و آب شیرین کشور، در فهرست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر نیز ثبت شده وسازمان بین‌المللی حیات پرندگان، آن را به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده‌است. با این حال هر از چند گاهی، طعمه مطامع سودجویان شده، بخش هایی از آن جهت تصرف اراضی به آتش کشیده می شوند. در چنین شرایطی با چشم پوشی از اهمیت و نقش چشم اندازهای طبیعی جنگل های هیرکانی برای صنعت اکوتوریسم و جذب گردشگر، به نظر می رسد بیشتر بایستی نگران عدم توجه به عوامل نابود کننده محیط زیست منطقه بود که متاثر از جهل همراه با سود جویی انسانی هر روز تشدید یافته، زمینه انهدام یکی از بزرگترین ثروت های طبیعی جهان را دامن می زند.
ارسال یک دیدگاه